Tanggal 4 Disember 1977 menjadi detik hitam yang tidak akan dilupakan dalam sejarah penerbangan Malaysia. Pada malam itu, pesawat Malaysia Airlines Flight 653 (MH653), yang beroperasi menggunakan pesawat Boeing 737-200, telah terhempas di kawasan paya berhampiran Tanjung Kupang, Johor.
Tragedi ini meragut 100 nyawa, terdiri daripada 93 penumpang dan 7 anak kapal, menjadikannya nahas udara paling buruk dalam sejarah Malaysia. Hingga kini, insiden ini kekal misteri dan menjadi antara peristiwa yang paling tragik dalam dunia penerbangan Asia Tenggara.
Kronologi Tragedi 4 Disember 1977
Penerbangan MH653 berlepas dari Lapangan Terbang Antarabangsa Bayan Lepas, Pulau Pinang, dengan destinasi akhir ke Lapangan Terbang Antarabangsa Subang (kini Subang Skypark) sebelum dijadualkan meneruskan perjalanan ke Singapura.
Namun, sekitar jam 7.54 malam, juruterbang melaporkan kepada menara kawalan bahawa pesawat telah dirampas oleh individu tidak dikenali. Tidak lama kemudian, komunikasi radio terputus sepenuhnya.
Beberapa minit kemudian, penduduk kampung sekitar Tanjung Kupang, Johor melaporkan terdengar bunyi dentuman kuat dan terlihat api marak di kawasan paya bakau. Pesawat Boeing 737 itu telah menjunam dan meletup sebaik menghentam tanah, memusnahkan keseluruhan struktur pesawat.
Butiran Penerbangan dan Mangsa
Antara mangsa tragedi 4 disember termasuk beberapa tokoh penting negara dan antarabangsa, seperti:
- Datuk Seri Ali Ahmad, Menteri Pertanian Malaysia ketika itu.
- Ismail Mohamed Ali, Ketua Bank Negara Malaysia.
- Tan Sri Abdul Rahman Hashim, pegawai kanan kerajaan.
Kesemua 100 mangsa; rakyat Malaysia, Singapura, Jepun, dan Australia telah disahkan meninggal dunia di lokasi kejadian.
Sisa-sisa pesawat dan mayat ditemui berselerakan di kawasan paya seluas lebih 30 hektar, menjadikan proses pencarian amat sukar dan mengambil masa berhari-hari.
Siasatan & Misteri Rampasan
Selepas tragedi, pasukan penyiasat daripada Malaysia Airlines, Boeing dan pihak berkuasa antarabangsa melakukan siasatan menyeluruh. Kotak hitam (black box) berjaya ditemui beberapa hari kemudian.
Analisis data menunjukkan bahawa pesawat berada dalam keadaan stabil sebelum dua das tembakan dilepaskan di dalam kokpit, dipercayai menyebabkan juruterbang kehilangan kawalan.
Walaupun laporan rasmi menyebut kemungkinan insiden rampasan oleh kumpulan tidak dikenali, identiti sebenar perampas dan motif kejadian tidak pernah didedahkan secara rasmi. Beberapa teori mengaitkannya dengan isu politik antarabangsa pada waktu itu, tetapi tiada bukti konklusif ditemui.
Kesan dan Reaksi Nasional
Tragedi 4 Disember 1977 menggoncang seluruh negara. Media tempatan melaporkan suasana pilu di lapangan terbang apabila keluarga mangsa berkumpul menunggu berita. Kerajaan Malaysia mengisytiharkan tempoh berkabung dan menubuhkan jawatankuasa khas untuk menyiasat kejadian.
Nahas ini memberi kesan besar kepada Malaysia Airlines System (MAS) yang baru ditubuhkan beberapa tahun sebelumnya. Ia menjadi titik tolak kepada peningkatan standard keselamatan penerbangan di Malaysia, termasuk:
- Penambahbaikan sistem komunikasi antara menara kawalan dan pesawat.
- Prosedur keselamatan terhadap ancaman rampasan.
- Latihan pengurusan krisis kepada kru penerbangan dan pihak berkuasa.
Memorial Tanjung Kupang
Sebagai tanda memperingati tragedi ini, Monumen Memorial Tanjung Kupang telah dibina di kawasan kejadian, terletak di Mukim Sedenak, Johor.
Tugu ini menempatkan senarai nama semua 100 mangsa tragedi MH653, termasuk rakyat tempatan dan warga asing. Setiap tahun, waris serta masyarakat setempat hadir untuk mengenang dan menzahirkan doa buat mereka yang terkorban.
Pengajaran Daripada Tragedi
Tragedi 4 Disember bukan sekadar sejarah hitam, tetapi pengajaran besar kepada industri penerbangan dan rakyat Malaysia.
Beberapa iktibar penting yang dapat diambil termasuk:
- Keselamatan penerbangan tidak boleh dikompromi, aspek teknikal dan keselamatan penumpang perlu sentiasa dikemas kini.
- Pentingnya komunikasi yang efisien antara juruterbang dan menara kawalan untuk mencegah insiden berulang.
- Sokongan psikologi kepada keluarga mangsa perlu menjadi keutamaan dalam setiap krisis nasional.
- Penghargaan terhadap pasukan penyelamat yang berkorban dalam operasi sukar di kawasan paya Tanjung Kupang.
Legasi Tragedi MH653
Lebih empat dekad berlalu, tragedi Tanjung Kupang masih dikenang sebagai antara peristiwa paling menyayat hati dalam sejarah negara. Ia mengingatkan kita tentang rapuhnya kehidupan dan pentingnya menghargai setiap saat bersama insan tersayang.
Dalam konteks moden, tragedi ini turut menjadi kajian penting dalam kursus keselamatan penerbangan dan pengurusan bencana di universiti tempatan, menandakan warisan tragedi ini tidak hanya berhenti sebagai kenangan, tetapi juga sebagai pengajaran berharga kepada generasi akan datang.
Kesimpulan
Tragedi 4 Disember 1977 bukan hanya kisah tentang kehilangan, tetapi simbol ketabahan dan perpaduan rakyat Malaysia dalam menghadapi duka bersama.
Dengan mengenang peristiwa ini, kita diingatkan bahawa setiap kemajuan teknologi perlu disertai nilai kemanusiaan, tanggungjawab dan kepekaan terhadap keselamatan sejagat.
Ikuti Projek Travel untuk kisah sejarah, warisan dan budaya Malaysia yang sarat dengan pengajaran. Simpan & kongsikan artikel ini agar generasi muda terus mengenang 4 Disember. Tarikh yang mengukir sejarah negara.
- Amirsoy Uzbekistan: Kereta Kabel & Tempat Menarik di Resort Ski Tashkent
- Patung Buddha Tidur di Wat Pothivihan, Tumpat Kelantan
- Falsafah Tarian Zapin dalam Tamadun Melayu
- Projek Travel Terima Anugerah Pendukung Seni Negeri 2025 (Media) di Anugerah Seni Negeri Kelantan
- Bahaya Menjadi ‘Keldai Dadah’ di Lapangan Terbang
